Gebelik sırasında insan vücudunda birçok sistemde anatomik, hormonal, biyokimyasal, biyomekanik fizyolojik değişikler ve çeşitli adaptasyon mekanizmaları gelişir. Kardiyovasküler sistem, solunum sistemi, metabolik sistem, endokrin sistem ve ayrıca kas-iskelet sistemi etkilenen sistemler arasındadır.
Egzersizin potansiyel yararları şunlardır:
- Dolaşım ve sindirim işlevlerini düzenler,
- Annenin kilo kontrolünü sağlar,
- Dayanıklılık ve kuvvetin artırılmasına yardımcı olur,
- Doğum için gereken kas aktivitesini destekler,
- Egzersiz, sosyal etkileşimin sağlanması, sosyal ve psikolojik açıdan iyilik hissinin artırılmasına katkıda bulunur,
- Doğum sırasındaki olası sorunların azaltılmasını sağlar,
- Doğumu kısaltmaya yönelik potansiyelin geliştirilmesine yardımcı olur,
- Gebelik diyabeti (şeker) olasılığının önlenmesinde önemlidir,
- Doğum sonrası iyileşmeyi hızlandırır.
Gebelikte büyüyen uterus ve kilo artışı, vücudun ağırlık merkezini öne kaydırarak bel çukurluğunda (lordoz) artışa ve postür bozukluklarına yol açar. Bu durum bel-boyun ağrıları ve düşme riskini artırabilir. Düzenli egzersiz, bu fizyolojik değişikliklere karşı dengeyi korumaya, duruşu düzeltmeye ve düşme riskini azaltmaya yardımcı olur.
Hormonların etkisiyle kalça eklemleri gevşer, sakroiliak eklemde bozulmalar oluşabilir. Bu da kalçada ağrıya sebep olur. Duruş düzenlemesi, egzersiz, korse ve fizik tedavi yöntemleri etkili olabilir.
Gebelerin %15-30’unda da bacak krampları görülür. Hormonal değişiklikler, magnezyum-kalsiyum eksikliği, hareketsizlik neden olabilir. Egzersiz, ılık banyo ve takviyeler önerilir.
Vücutta artan ödem sinir sıkışmalarına neden olur. En sık görüleni karpal tünel sendromudur. El parmaklarında uyuşma, ağrı olabilir. Tuz alımının azaltılması, el pozisyonlarına dikkat edilmesi, bandaj, egzersiz ve bazı durumlarda steroid enjeksiyonu önerilir.
Düzenli ve bilinçli egzersiz gebelikte altın anahtarlardan biridir. Özellikle bir fizyoterapist eşliğinde uygulanan egzersiz programları, annenin değişen vücut yapısına ve ihtiyaçlarına özel olarak planlanır. Böylece hem annenin hem de bebeğin sağlığı güvence altına alınır.
Ağrılarının azalması, duruş bozukluklarının önlenmesi, doğuma hazırlığın kolaylaşması, uyku kalitesinde artış, doğum sonrası toparlanmanın hızlanması, düşme riskinin azaltılması için gebelik döneminde egzersiz çok önemlidir.
Fizyoterapistin kontrolünde yapılan doğru egzersizlerle bu sorunları aşmak veya en aza indirmek mümkündür. Gebelikte her kadının ihtiyaçları farklıdır; bu nedenle internetteki genel egzersiz videoları değil, profesyonel bir değerlendirme sonrası oluşturulmuş bireysel programlar tercih edilmelidir.
Gebelikte oluşan değişiklikler gözönüne alınarak hazırlanacak egzersiz programının kapsamı genel olarak şöyle olmalıdır.
- Düzgün postür (duruş) eğitimi,
- Uygun vücut mekaniklerinin öğretilmesi,
- Postpartum (doğum sonrası) çocuk bakımı için kolların kuvvetlendirilmesi,
- Artan vücut ağırlığının taşınabilmesi için bacakların kuvvetlendirilmesi,
- Ödem, varisler ve krampları önlemek için egzersiz ve eğitim,
- Pelvik taban kas kontrolü için egzersiz ve eğitim,
- Abdominal (karın) kasların kuvvetlendirilmesi,
- Kardiyovasküler (kalp-dolaşım sistemine ait) enduransın (dayanıklılık) korunması için aerobik egzersiz programı,
- Doğum sırasında kullanılacak kasların kuvvetlendirilmesi
Sağlıklı ve güzel bir gebelik için fizyoterapistinize danışın.